Pełne zaangażowanie, równowaga pomiędzy wysokim poziomem umiejętności a odpowiednio wymagającym zadaniem, jasny cel – to kilka z wymiarów stanu flow, który może osiągnąć profesjonalista, wykonując zadania, do których jest wyszkolony. Fenomen tego stanu psychiki człowieka przybliżył prof. Anthony Morris podczas wykładu przeprowadzonego w poniedziałek, 24 czerwca br., w naszej Akademii.

Stan flow w psychologii badany jest od ponad 40 lat. Tym co zwróciło uwagę badaczy i zainicjowało dalsze prace było pełne zaangażowanie przede wszystkim wyczynowych sportowców w wykonywane zadanie. Stan ten może dotyczyć jednak jakiegokolwiek innego zadania, np. operacji mózgu przez chirurga, śpiewu operowego czy sterowania samolotem. Istotne jest jednak, aby jednostka wykonywała zadanie, które współgra z jej umiejętnościami.

– Na wykresie, który widzimy, na osi poziomej zaznaczone są umiejętności od niskich do wysokich oraz poziom trudności wyzwania – od niskiego do wysokiego – rozpoczął omawianie schematu obrazującego warunki osiągnięcia stanu flow profesor Morris. – Jeśli zarówno umiejętności, jak i wyzwanie są na niskim poziomie prowadzi to do apatii. Z drugiej strony, jeśli zadanie jest wymagające, ale umiejętności są niskie, to doświadczany jest niepokój. Na wykresie widoczna jest również zależność między wysokimi umiejętnościami a niskim poziomem wyzwania. Kreuje to rozkojarzenie, dekoncentrację, a w większości przypadków wręcz znudzenie. Wykonywanie aktywności jest zbyt proste, a zawodnicy chcą stawiać sobie wyzwania. Idealny układ jest wtedy, kiedy umiejętności i poziom wyzwania są na wysokim poziomie. Wtedy właśnie doświadczamy stanu flow – podkreślał prof. Morris.

Dla stanu flow charakterystycznych jest dziewięć wymiarów: omówiona równowaga pomiędzy realizowanym wyzwaniem a umiejętnościami, jasno postawiony cel, jednoznaczna informacja zwrotna, pełna koncentracja, poczucie kontroli (spokój i pewność siebie), instynktowne działanie niewymagające myślenia, utrata samoświadomości, utrata poczucia czasu oraz wewnętrzna motywacja. Pięć pierwszych wymiarów poprzedza osiągnięcie stanu flow, natomiast kolejne cztery mu towarzyszą. Odpowiadają one także elementom treningu umiejętności psychologicznych w sporcie. Charakteryzuje się on m.in. wzmacnianiem koncentracji, osiąganiem stanu relaksacji, ukierunkowaniem na cel i zwiększaniem determinacji.

Podczas wykładu wyszczególnione zostały także przeszkody uniemożliwiające osiągnięcie stanu flow i czynniki wybijające z niego. Należą do nich niskie umiejętności oraz wysoki poziom lęku i dekoncentracji.

Profesor szczegółowo omówił też badania przeprowadzone przez doktorantów, których był promotorem. Dotyczyły one pracy nad pięcioma wymiarami poprzedzającymi osiągnięcie stanu flow i ich wpływu na jego faktyczne osiągnięcie, wykorzystania hipnozy do osiągnięcie stanu flow i skuteczności wykonywanych zadań oraz wpływ muzyki na osiąganie stanu flow oraz jakość wykonywanej aktywności. Poruszony został także aspekt osiągania tego stanu w sportach drużynowych. Jest to zagadnienie – jak do tej pory – w znacznie mniejszym stopniu przeanalizowane, niż w odniesieniu do sportów indywidualnych.

Profesor Anthony Morris jest autorytetem w dziedzinie psychologii sportu na całym świecie. Prowadzony przez niego od 25 lat program magisterium na Victoria University w Melbourne jest uznawany za wiodący na świecie. Profesor posiada wybitny dorobek publikacyjny, jest członkiem licznych międzynarodowych stowarzyszeń oraz towarzystw psychologów sportu, a także posiada status profesora wizytującego na Uniwersytecie Malajskim, Uniwersytecie Zhejiang w Chinach i Beijing Sport University.

Organizatorem spotkania byli Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu oraz Miasto Poznań. Opiekunami wizyty prof. Morrisa w Poznaniu byli mgr Karolina Chlebosz, doktorantka naszej uczelni, dr Łukasz Bojkowski z Zakładu Psychologii oraz dr Agata Korcz z Zakładu Dydaktyki Aktywności Fizycznej.